දිනේශාගේ බිත්තිය, බිත්ති තුනක් මැද කථාව සහ විලියම්ගේ ටෙඩ් වීඩියෝව ......

දිනේෂා මට හමු වන්නේ රිවරිනා හෝටලයේ මා සේවය කල සිව් වසරක කාලය තුළදීය. මා රිවරිනාවේ සේවයට යන්නේ ජාතික ව්‍යාපාර කළමනාකාරීත්ව ආයතනයේ පරිගණක පාඨමාලාව අවසන් කරනවාත් සමගමය. ඇය ඒ වනවිටත් එහි සේවයේ නියුතුවුව සිටියාය. මේ කතාවට දිනේෂා විශේෂ වුවත්, පිළිගැනීමේ අංශයේ සේවය කල දිනේෂලා සහ අප අතර මිතුදම තර වන්නේ දවසට දෙවරක් ලැබෙන තේ විවෙකයේදීය. රිවරිනාවේ ගිණුම් අංශය ඇත්තේ හරියටම පිළිගැනීමේ අංශයට පිටුපසිනි. එනිසා තේ විවේකයට පිළිගැනීමේ නිලධාරීන්, දුරකථන ක්‍රියාකරුවන් සහ අප එක වන්නේ අප දෙපාර්තමේන්තු දෙක යා කරන දොරටුව අසල ඇති බිත්ති තුනකින් වට වූ වර්ග අඩි 10ක පමණ කුඩා ඉඩකදීය. 

ගිණුම් අංශයේ අපට රාජකාරී අවශ්‍යතා මත හැර පුද්ගලික කථාබහ සඳහා ඉඩකඩක් නැත. අප විහිළුවක් තහළුවක් හෝ ඕපයක් දොඩවන්නේ මේ මිනිත්තු පහේ විවෙකයේදීය. එකල මා පරිගණක කාමරයක කොටු කර තැබූ බැවින්, උදේ ආහාරයෙන් පසු මේ විවේකය එනතුරු මා බලා සිටින්නේ තේ විවේකය එනතුරුය. ඉන්පසු දොළහයි පහලවට එන දිවා ආහාර විවේකය වෙනතුරුද, සවස තුනට ලැබෙන තේ විවේකය ලඟා වනතුරු මා නොඉවසිලිවන්තව බල සිටියා මතකය. මේ තේ විවේකයේදී නොයෙක් විහිලු තහළු, ඕපාදූප, අණ්ඩර දීම් සහ අවලම් විහිළුද විසි කරනු ලබයි. වරක් මා දිනේශාට කල එවැනි විහිළුවක් නිසා ඇයට සිනහව නවතා ගන්නට බැරිව  බොමින් සිටි තේ උගුර අසල බිත්තියක් ස්ප්‍රේ කළා තවමත් මතකය. 

ෆේස්බුක් වෙබ් අඩවියේ සුවිශේෂත්වය ලෙස මා දකින්නේ, යුග ගණන් ඔබට මගහැරුණු ඔබේ මිතුරන් යලි මුණගැසීමේ අවස්ථාව ඔවුන් සලසා තිබීමය. ජංගම දුරකථන පැමිණෙන්නට ප්‍රථම මෙසේ වෙන් වුවන් සියල්ල සමග ලිපි ගනුදෙනු නොකිරීම, ස්ථාවර දුරකථන සුඛෝපබෝගී සේවාවක්ව පැවති එම යුගය තුල සිදු නොවීය. ඇරත් සාමාන්‍ය ජීවිතයේදී ගැඹුරු මිත්‍රත්වයක් නොමැති අය සමග ලිපි මගින් අදහස් හුවමාරු කර ගන්නේ නැත. නමුත් අරයාට යවන ලිපියේ මෙයාවද මතක් කරන්න යන ආයාචනා බොහෝ තිබු බව මෙය කියවන  තිස්පහ ඉක්මවූ සැවොම දන්නා කරුණකි. ෆේස්බුක් වඩා වැදගත් වන්නේ මේ සියලු කල්හී පැවති මිතුරු සමාගම් මවුස් ක්ලික් කිහිපයක දුරින් තබා ගැනීමේ හැකියාවය. එලෙස දිනේශාත් මාත් නැවත මිතුදම ගොඩනගා ගන්නේ දැනට අවුරුදු කිහිපයකට උඩදීය. ඇයට මා ගැන පැහැදිලි මතකයක් නැතත්, ෆේස්බුක් මිතුරන් සේ ගත කිරීම එයට බාධාවක් නොවේ. අප දෙදෙනා අතර වැඩි චැට් ගනුදෙනුවක්ද නොවීය. 

එහෙත් මෝඩයාගේ දිනයේදී ඇගේ ෆේස්බුක් බිත්තිය නොහොත් වෝලය මත දමා තිබූ වීඩියෝව නිකම්ම නිකං එකක් නොව ටෙඩ් වීඩියෝවකි. මේ වන විට ඔබ අප සැම ටෙඩ් වීඩියෝ එකක් හෝ කිහිපයක් බලා ඇත. ටෙඩ් යනු ලාබ නොලබන රාජ්‍ය නොවන සංවිධානය යන වර්ගීකරණයට අයත් ආයතනයකි. රාජ්‍ය නොවන යන වචන යුගලය දුටු ගමන් අපේ සිතට එන්නේ මොකක් හෝ මර උගුලක් යන්න බව නොරහසකි. ඔවුන්ගේම වචනයෙන් කියනවනම්

ලොව තුල ප්‍රචලිත කිරීමට වටින නව අදහස් සඳහා වේදිකාවකි. 1984 දී තාක්‍ෂණය, විනෝදාස්වාදය සහ සැලසුම් වල එකතුවක් වූ සමුළුවක් ලෙස ඇරඹියද, අද විද්‍යාවේ සිට ව්‍යාපාර දක්වාත්, ටෙඩ්(TED) පුළුල් පරාසයක විහිදුනු අදහස් භාෂා 100කට වැඩි ගණනකින් ප්‍රචලිත කරන  ආයතනයකි. මේ අතර  ටෙඩ්-එක්ස්(TEDx) තමන්ගේ ජාතීන් අතර ටෙඩ් වැනි නිදහස් උළෙලවල් සංවිධානය කරන ලොව පුරා විසිරුණු සංවිධාන සඳහා උපකාර කිරීමේ අරමුණින් පවත්වාගෙන යන්නකි. 

දිනේෂා බෙදාහැර තිබු වීඩියෝව විලියම් කම්ක්වම්බා විසින් ටෙඩ් වේදිකාවේ පවත්වන ලද්දකි. මේ ඔහුගේ කතාවයි

අවුරුදු දෙකකට කලින් මා ටැන්සානියාවේ අරුෂා නගරේදී ටෙඩ් වේදිකාවට ගොඩ වුණා. එහිදී මම ඉතා කෙටියෙන් කථා කළා මගේ භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයෙන් එකක් ගැන. ඒ මගේ ජීවිතය වෙනස් කල සරල යන්ත්‍රයක් ගැන.

 ඊට කලින් මම මලාවි රටේ තියෙන මගේ ගෙදරින් පිට ඉඳලා නෑ. ජීවිතේට කොම්පියුටරයක් පාවිච්චි කරලා නෑ. අන්තර්ජාලය  දැකලා  නෑ. එදා වේදිකාව  උඩදී  මාව වෙව්ලුවා. මගේ ඉංග්‍රීසි නැති වෙලා ගියා. මට වමනේ දාන්න හිතුණා. ජීවිතේට ඒ තරං  අසුන්ගු ගොඩක් මා වටේ ඉඳලා නෑ. (අසුන්ගු කියන්නේ) සුදු මිනිස්සු.

 එදා මම කිව්වේ නැති කතාවක් තිබුණා. හොඳයි දැන් මම ඉන්නේ හුඟාක් හොඳින්.  මම කැමති ඒ කතාව අද කියන්න.ඒ අපි   දැක්කේ මගේ පවුලේ ළමයි.මං ඇරෙන්න  හැමෝම කෙල්ලෝ. මේ මම තාත්තා එක්ක ගොඩාක් පුංචි  කාලේ. විද්‍යාවේ  ආශ්චර්ය ගැන දැන ගන්න කලින් මම දුප්පත් ගොවියන්ගේ රටේ සාමාන්‍ය ගොවියෙක්. අනිත් හැමෝම  වගේ අපිත් වැව්වේ බඩ ඉරිඟු .

එක අවුරුද්දක වාසනාව  අපිට පයින්  ගැහුවා. 2001 දී අපිට භයානක අහේනියක් ඇති වුණා. මාස පහක් ඇතුලත හැම මාලාවි ජාතිකයෙක්ම බඩගින්නේ මැරෙන්න පටන් ගත්තා.මගේ  පවුලේ  අය  දවසකට  කෑවේ  එක  කෑම  වේලයි. ඒකත්  රෑට. ඒ (න්)සිමා ගුලි තුනක් එක් කෙනෙකුට. අපේ ඇඟවල් හරහා ඒ කෑම ගියා. අපිව ක්ෂය වෙලා ගියා.

මලාවි රටේ උසස් පෙලට ගෙවන්න සිදු වෙනවා.  බඩගින්න නිසා මට පාසලෙන් පිටමං වෙන්න සිදු වුණා. මම තාත්තා දිහාත්, වියලී ගිය ගොවි බිම දිහාත් බැලුවා. ඒ මට බාර ගන්න අකමැති අනාගතය. 

උසස් පෙලට පාසල් යන්න ලැබීම ගැන මම සතුටු වුණා, අධ්‍යාපනය ලබා ගන්න ඕන දෙයක් කරන්න මම හිතා ගත්තා. මම පුස්තකාලයට ගියා. මම පොත් කියෙව්වා, විද්‍යාව විශේෂයෙන්ම පිසික්ස්. මට එච්චර හොඳට ඉංග්‍රීසි කියවන්න බෑ.  මම රූප සටහන් සහ පින්තූර වලින් ඒවා වටේ තියෙන වචන තේරුම් ගත්තා. 

තවත් පොතක් ඒ දැනුම මගේ දෑතට ගෙනාවා. හුලං මෝලකට ජලවිදුලිය දෙන්නත්, වතුර පොම්ප කරන්නත් හැකි බව තිබුණා. වතුර පොම්ප කරනවා කියන්නේ වාරිමාර්ග, ඒ වෙනකොට අපි අත්විඳපු බඩගින්නට විරුද්ධව කළහැකි සටන. මම තීරණය කළා මමත් හුලං මෝලක් හදා ගන්නවා කියලා. නමුත් මට ඕන කරන කළමනා තිබ්බේ නෑ,  මම ගියා සුන්බුන් ගොඩක් ලඟට එතැන මට ඕන දේ තිබුණා. මගේ මවත් ඇතුළුව බොහෝ දෙනෙක් කිව්වේ මට පිස්සු කියලා. 

 මට හමු වුණා ට්‍රැක්ටර් ෆෑන් එකක්, ශෝක් ඇබ්සෝබර් එකක්, පී.වී.සී. බට, බයිසිකල් රාමුවක් සහ ඩයිනමෝවක්. මම මගේ මැෂිම හැදුවා. මුලින්ම එක ලයිට් එකක්. පස්සේ ලයිට් හතරක් සුවිච් විතරක් නෙවෙයි  විදුලි සීනුවක ආකෘතියට හදපු සර්කිට්  බ්‍රේකර් එකක් එක්කම.  තවත් මැෂිමක් වතුර පොම්ප කරා.

 පෝලිං ගණන් මිනිස්සු අපේ ගේ ළඟ පෝලිමට හිටියා එයාලගේ ජංගම දුරකථනය චාජ් කර ගන්න. මට ඔවුන්ගෙන් ගැලවෙන්න බැරි වුණා. පත්තර වාර්තා කරුවනුත් ආවා, තවදුරටත් යත්දී බ්ලොග්කරුවනුත් ආවා, ඉන්පස්සේ ටෙඩ් කියලා එකකිනුත් ආවා. මම ඊට කලින් ගුවන් යානයක් දැකලා තිබුණේ නෑ. හෝටලයක නිදාගෙන තිබුණේ නෑ. ඒක නිසා අරූෂා වල වේදිකාවේදී මගේ ඉංග්‍රීසි නැති වෙලා ගියා. මම මෙහෙම දෙයක් කිව්වා "මම උත්සාහ කළා. මම හැදුවා"

 ඒ නිසා මට හැම කෙනෙකුටම, මම වගේ අප්‍රිකානුවන්ට, බඩගින්න වෙනුවෙන් තමන්ගේ හීනත් එක්ක අරගල කර දුප්පතුන්ට,  කියන්න දෙයක් තියෙනවා. දෙවිපිහිටයි. කවදාහරි ඹබ මේක අන්තර්ජාලයෙන් දකින්න පුළුවන්. මා ඔබට කියනවා, තමන් ගැන විශ්වාස කරන්න, බලාපොරොත්තු තියාගන්න. මොනවා වුණත්, අත අරින්න එපා. ස්තුතියි.   

ඇත්තටම ලෝකය අද පවතින තත්වයට පත්වෙලා තියෙන්නේ මේ වගේ උඩුගම් බලා පීනපු මිනිසුන් නිසා. තමන්ට යමක් ගැන විශ්වාසයක් තියෙනවනම්, අනෙක් අය මොනවා කිව්වත් ඒ දේ කරන්න ඕනේ. විලියම් අපිට කියා දෙන පාඩම එයයි.

මේ අපූරු වීඩියෝව ශෙයා කල මගේ මිතුරිය දිනේශාටත්, TED ආයතනයටත් මගේ ස්තුතිය. මම හිතනවා ඔබත් මං වගේ අද ඉඳලා TED වීඩියෝ පිස්සෙක් වෙයි කියලා. ඔබේ දරුවන්ටත් මේවා පෙන්වන්න. එය ඔවුන් තුල ආත්ම විශ්වාසය ඇති කරයි.