ඔබේ සාක්ෂරතාවට ගෙවීමක් (Payback for your Literacy)

මම ඊයේ හිටියේ කළුතර. හිටියා කිව්වට ගිහිං එන්න ගියේ. කළුතර කියන්නේ මගේ දෙවෙනි ගම වගේ තැනක්. ඒ මගේ පාසල් වියේ වැඩි හරිය කළුතර ගත කරපු කරපු නිසා. ඒ අත්දැකීම් බොහොමයක් තවමත් මා ඔබත් සමාගෙන බෙදාගෙන නෑ. එහි ගමන් කරන මාවතක් මාවතක් පාසා කුමක් හෝ මතකයක් අවදි වෙනවා. නමුත් මා අද ඔබට කියන්න යන්නේ වෙනස් කතාවක්.

සල්ගාදු හෝටල් සමූහයේ හෝටල් දෙකක් කළුතර තිබෙනවා. එකක් බස් නැවතුම්පොළ ඉදිරිපිට, අනික මහලේකම් කාර්යාලය ඉදිරිපිට. මම මහලේකම් කාර්යාලයට යාමේ බලාපොරොත්තුවෙන් තමයි කළුතර ගියේ. හරියටම උදේ 9.15ට එතැනින් බැස ගත්තා. උදේ ආහාර වේල මම පුරුද්දක් විදියට ගන්නේ මේ වෙලාවට. ඉතිං දෙවරක් නොසිතාම සල්ගාදු හෝටලයට ගොඩ වුණා. දැන් සල්ගාදු හෝටලය පෙර තරම් සාරයක් නෑ. ඉස්සර ඕනෑම නගරයක සල්ගාදු හෝටල් තරම් සුවිසල් ආහාරපාන සපයන තැනක් නෑ. සල්ගාදු හෝටල් වලට කුඩා කාලයේ ගිය විට බොස්ගෙඩිය ලොකු ෆෑන් එක දිහා බලා ඉන්න එක මගේ පුරුද්දක් වෙලා තිබුණා.

දැන් සල්ගාදු හෝටලුත් නවීකරණය වෙලා. කෙටි කෑම තමයි උදේට කන්න වුණේ. මෙහෙම කමින් ඉන්නකොට මගේ ඉදිරිපිට අපූරැ දසුනක් මැවුනා. මම මොහොතක් හෝ පමා නොකර එය ඡායාරූපයට නැගුවේ, සල්ගාදුවේ තිබූ ෂෝට් ඊට් වලට පින් දෙමින්. හොදි අනාගෙන කන කෑමක් වුනා නම් මට මේ වැඩේ කරන්න වෙන්නේ නෑ. කොයිකටත් එක්ක පින්තූරේ දාන්නම්, එතකොට වැය වෙන වචන ගණන අඩුයිනේ.

පින්තුරයකින් වචන දාහකින් කියන්න බැරි දේවල් විස්තර වෙනවා කියලා තමයි මමත් විශ්වාස කරගෙන හිටියේ. මේ පින්තුරය දිහා බලාගෙන වචන දාහක් කියන්න පුළුවන්. ඒත් මෙතන වෙන්නේ මොකක්ද කියලා හරියටම කියන්න කාටවත් පුලුවන්ද? බෑ. බොහෝ දෙනෙකුට මේක ගැන දල අදහසක් ගන්න පුළුවන් වුණත්, හරියටම වෙන දේ කියන්න අපහසුයි. 

මේක දැක්කම මගේ මතකයට ආව කරුණු දෙකක් තියෙනවා. මේ දෙකේම සමානකම් බොහෝමයි. ඒත් මේවා සිද්ද වුනේ සාක්ෂරතාව බොහොම අඩු ප්‍රදේශ දෙකකින් වීම තමයි මෙහි පොදු ලක්ෂණය. පලවෙනි එක වුණේ වැලිමඩදී. ඒක නම් ඉතාම හාස්‍යජනක සිදු වීමක්. දෙවෙනි එක වුනේ මස්කෙළියේදී. මුලින්ම ඒක කියන්නම්. 

මගේ මතකය නිවැරදි නම් ඒ 2003 අවුරුද්දේ මුල් කාලය. මස්කෙළිය කියන්නේ ශ්‍රීපාදය පාමුල කිව්වොත් ඔබේ මතකයට එන්නේ මොන වගේ හැගීමක්ද ? සීතල. ඔව් දත් පැලෙන සීතලක් තියෙන්නේ. එහෙව් ප්‍රදේශේකට අපිට යන්න වුණේ පරිඝනක පද්දතිය එම නගරේ ශාඛාවේ ස්ථාපනය කරන්න. මේ වගේ ගමනකට තුන් දෙනෙකුගෙන් යුත් කණ්ඩායමක් යනවා. මේ ගමනට එකතු වුණේ මමත්, අකිල සහ ආනන්දත්. අපි තුන්දෙනා උදේ දහයට විතර එලියට බැස්සේ උදේට බඩට යමක් දා ගන්න. අපේ රුචිකත්වයට නැතත්, උණු උණුවේ වඩේ එකක් පරාටා එකක් කාලා ප්ලේන්ටියක් හරි කෝපි එකක් හරි බිව්වම එන ශක්තියෙන් ආයි එකට දෙකට දවල්ට කනකම් ඉන්න ඕනේ. 

මෙහෙම යනකොට වටපිටට ඇහැ යොමන එක මගේ පුරුද්ද. මොකද මොනවා හෝ අලුත් අත්දැකීමක් එකතු කර ගන්න මේ ගිය හැම ගමනකදීම පුළුවන් වුණා. වැස්ස... මේ වගේ ප්‍රදේශ වලට ආගන්තුක දෙයක් නොවේ. අනෙක් ඒවා කුඩු වැහි කියන ඝණයට තමයි අයිති වෙන්නේ. ලා හිරුරැස් යාන්තමට පතිත වෙලා තිබුණක් සීතලේ අඩුවක් නෑ. මම ජැකට් එකක් දාගෙනම හිටියේ. ආනන්ද මට වඩා හීතලට සංවේදී පුද්ගලයෙක්. වර අපි හෝර්ටන් තැන්නේ සංචාරයක නිරත වෙලා, එහිම තිබෙන වනජීවී දෙපාර්තමේන්තුවේ සර්කිට් බංගලාවක නතර වුණා. එදා රෑ ආනන්දට හීතල ඉවසන්න බැරිව කිව්වේ "මෙහෙ ඉඳන් දුක් විඳින්නේ නැතිව, බලංගොඩ හරියේ හෝටලයක නතර වෙලා හෙට උදේ එමු" කියායි. ඉතිං හිතා ගන්නකො මිනිහට හීතල කොච්ච්චර ඇලජික්ද කියලා. අකිල මීට හාත්පසින් වෙනස්. නුවර ඉපදුන අකිලට මේක දරා ගන්න පුළුවන් වුණා. 

එක්තාර පාලු කඩ කාමරයක් අසල පාරේ තැනකට මිනිසුන් වට වී සිටින අයුරු මා දුටුවා. සැනෙකින් අනෙක් දෙදෙනා නවතා මා ඒ අසලට ගියේ එහි වන දේ දැන ගන්න. මේසයක් මතා පිළිවෙලට තබා තිබෙන්නේ අපේ බැංකුවට අයත් මුදල් තැන්පත්, මුදල් ආපසු ගැනීමේ ස්ලිප් පෑඩ් කිහිපයක්. වට වී සිටින අය අත බැංකු පොත්ද, විදුලි බිල් සහ වෙනත් පෝරම කිහිපයක් තිබුණා. ඔහු වටපිට ගැන කිසිදු අවධානයක් නොගෙන එක දිගට මුදල් ගැනීමේ ස්ලිප් එකක් පුරවන ගමන්ම අසල සිටින වියපත් දමිල කාන්තාව වෙත ප්‍රශ්ණ යොමු කරනවා. ඒ සඳහා පිළිතුරුද ලැබෙනවා. කතා කල දේ ගැන වැඩි යමක් සඳහන් කරන්න බැරි මගේ දෙමළ භාෂාව පිලිබඳ සාක්ෂරතාව බිංදුව වීම නිසා. නමුත් ෆෝරමය පුරවා අවසානයේ මහළු කත ඔහු අත රුපියල් පහේ කාසියක් තැබුවා. පුරවන ලද ස්ලිප් එක ගත ඈ පාර මාරු වී ශාඛාවට යන දෙස මා බලා සිටියා. අර මිනිසා සුපුරුදු පරිදි වැඩ. තවත් කිහිප දෙනෙක් ඔහු වෙත ගමන් කළා. මේ වනවිට මගේ මිතුරන්ද මා අසලට පැමිණ සිටියා. කෑමට යන ගමන් ආනන්ද මෙවැනි තවත් සිදු වීමක් ගැන මතකය අවදි කළා.

ඒ සිදුවීම මා මුලින් සඳහන් කල සිදු වීම් දෙකේ පළවෙනි එක. එකවර ශාඛා දෙකක් පරිඝනක ගත කරන්න කණ්ඩායම් දෙකක් එම ප්‍රදේශයට ගමන් ගත්තා. ඒ වැලිමඩ සහ හපුතලේ. වැලිමඩ ශාඛාවේ මුදල් කවුන්ටරයෙදී ආනන්ද අපූරු දෙයක් නිරීක්ෂණය කර තිබුණා. මෙවැනි ශාඛාවකට අලුතින් පරිඝනක පද්දතියක් හඳුන්වාදීමත් සමග එතෙක් අත්හුරු ක්‍රමයට ගෙන ආ ලෙජර්-පාස්පොත් ක්‍රමය වෙනුවට පරිඝනක පාස්පොත හඳුන්වා දෙනවා. මෙහිදී අපි කරන්නේ පැරණි පාස් පොතේම නව අංකය සටහන් කර දීම. අංක හයකින් යුත් පැරණි අංකය වෙනුවට අංක දහයකින් යුත් නව අංකය හඳුන්වා දෙනවා. ඒත් බොහෝ දෙනා සුපුරුදු පරිදි අංක හයකින් යුත් පැරණි අංකයම සටහන් කරනවා. නමුත් මෙහිදී ආනන්ද එක්තරා වෙනසක් දුටුවා.

සියළුම කාන්තාවන් රැගෙන එන තැන්පත්/ආපසු ගැනුම් ස්ලිප් වල සම්පූර්ණ අංකය සටහන් වී තිබීම, පැහැදිලි අකුරින් සියලුම කොටස් සම්පූර්ණ කර තිබීම මේ කාරණා. ඇත්තටම මෙය අපගේ රාජකාරිය පහසු කරවන දෙයක්. දියෙන් ගොඩ දැමූ මාළුවන් සේ ගැහෙනා සේවාකයන් වෙනුවෙන් පරිඝනකය වෙත අවශ්‍ය දත්ත සටහන් කරන්නේ අපිමයි. නැතහොත් අදාළ ශාඛාවේ ගනුදෙනු කරුවන්ගෙන් අඩකට වත් සේවාව ලබා දෙන්න බෑ. ඒ ශාඛාවේ සිටින සේවකයන්ගේ පරිඝනක සාක්ෂරතාව අඩු නිසා. 

මටත් වඩා ආනන්ද හොඳ නිරීක්ෂකයෙක්. මේ දේ වෙන්නට ඇර, ශාඛාවේ ලොබියේ ගනුදෙනුකාර කාන්තාවන් පිරී සිටින එක් තැනක් වෙත ආනන්ද පිය නැගුවේ සිදු වන්නේ  කුමක්දැයි දැන ගැනීමට. වටවී සිටින කාන්තාව අතරින් තම නාසය දිගේ පහලට රූටන ඇස්කණ්නාඩිය වම් අතේ දබරන්ගිල්ලෙන් ඉහලට තල්ලු කරන බී.එම්. තම දිවෙන් තොලකට තෙමන ගමන් එහි සිටින තරුණ ලඳක් දෙස ඉහල සිටි පහලට කෑදර බැල්මක් හෙළා ප්‍රශ්න යොමු කල ආකාර ආනන්ද පසුව ඉතා කදිමට විස්තර කළා. එහි නමට අමතරව ලිපිනය, ස්වාමියාගේ රැකියාව (හමුදාවේද ? රටද ? ආදී ලෙස) විමසන ජවනිකාව ආනන්ද විස්තර කරන්නේ අසා සිටින සැම සිනා සයුරේ ගිල්වමින්. එයට ප්‍රධාන හේතුව බී. එම්. නමැති අපේ රියදුරු තැන උපන් ගෙයි මනමාලයෙකු වීමය. ඔහු ගුටි නොකා අනූ-නවයෙන් ජීවිතය බේරා ගත් අවස්ථා සහෝදර රියදුරු වරුන් අප වෙත කියන්නේ බී එම් නැති විටකය. 

කළුතරදී සිදු වූයේ ඉන් ඉතා අල්ප කොටසක් වුවත්. අප සමාජයේ දන්නා දෙයින් උපරිම ප්‍රයෝජන ගන්නා මෙවැනි දක්ෂයින් කොතෙකුත් සිටී. මේ සිද්දිය මතක් කල විට අපේ කාර්යාලයේ තවත් මිතුරකු වන සුරේෂ් පවසා සිටියේ අන්තර්ජාල බැංකු පහසුකම් භාවිතා කරමින් විදුලි බිල්පත් සඳහා මුදල් එක්රැස් කරන මිනි-ඔෆිස් කිහිපයක් තමා දැක තිබෙන බවයි. පද්දති ඇතුලේ පද්දති ගොඩ නගනා මෙවැනි අය සැබවින්ම දක්ෂයන් නොවේද ? මේ ඔවුන් ලබාගෙන තිබෙන සාක්ෂරතාව සඳහා ලබන ගෙවීම නොවේද ?