පාපන්දුව ඇත්තටම රවුම්ද ? Is football really round ?

මේ බෝලෙත් රවුම්.......

පහුගිය සයිබර් මෙගා බීච් පාටියේදී මඩ ප්‍රහාර වැදුන අයගෙන්, සුදීක ඉදිරියෙන්ම ඉන්නවා. එහෙම ඉතිං මඩ ගහන්නෙත් ලේසි පහසු අයට නෙවෙයිනේ. ඒ නිසා මට සතුටු වෙන්න පුළුවන්. නමුත් ඒ ඡායාරුප අතරින් රන්දුනු යසරංග දාපු මෙන්න මේ ඉහලින් තියෙන ඡායාරූපයට මම හරිම කැමතියි. මේකට යොදලා තියෙන මාතෘකාවටත් ඒ වගේම කැමතියි. හේතුව තමයි මගේ ක්‍රිකට් වලට වගේම පාපන්දුවටත් තියෙන ඇල්ම. බොහොම දෙනෙක් බලන්න ඇති මහේල ජයවර්ධනත් එකම බංකුවේ ඉඳ වර්ල්ඩ් කප් නැරඹුවෙමි සටහන. මම ක්‍රිකට් වගේම සමානව පාපන්දුත් ක්‍රීඩා කරා. 

ඇත්තටම මේ බෝල රවුම්ද ? මේකට උත්තරේ නෑ කියන්නත් පුළුවන්, ඔව් කියන්නත් පුළුවන්. හේතුව තමයි දැන් තියෙන බෝල බොහෝ දුරට රවුම් වීම. නමුත් 100% නෙවෙයි. අතීතයේදී හදපු බෝල නම් එක එක හැඩයේ ඒවා. බලන්න මේ පින්තුරේ තියෙන එක. 

මම මුලින්ම ක්‍රීඩා කරපු පාපන්දුවත් මෙන්න මේක වගේ එකක්. එකේ සපත්තුවකට වගේ ලේස් දාලා ගැටගහන ආරේ එකක්. මේක මුලින්ම භාවිතා කරලා තියෙන්නේ 1930 දී විතර. නමුත් පාපන්දු ඒ හැටි දියුණු නැති ශ්‍රී ලංකාවේ අසූවදශකයේ  මුල් කාලයේත් මේ වගේ බෝල තිබුණා. අපිට මුලින්ම මේ වගේ එකක් අරන් ආවේ බන්දු අංකල්. බ්ලොග් පොස්ට් එකක් ලියන්න තරම් කරුණු තියෙන කෙනෙක් තමයි බන්දු අංකල්. එයා එක්සයිස් දෙපාර්තමේන්තුවේ තමයි වැඩ කරේ. හැඩරුව කියනවා නම් මිහිර පත්තරේ යෝධයා වගේ. බය හිතෙන උඩුරැවුලක් මිනිහට තිබුණා. එයාට ළමයි නැති වුනත්, තමන්ගේ මස්සිනාගේ ළමයි වෙච්ච් සම්පත් සහ සමාගම වෙච්ච අපිට මිනිහා ආදරෙයි. ඒ නිසා තමයි මේ වගේ බෝලයක් අපිට ගෙනත් දුන්නේ. 

මේකට හුලන් ගහන්න, මේ ලේස් ලිහලා ඇතුලේ තියෙන ටියුබ් එක(හරියට බැලුන් එකක් වගේ) එලියට ගන්නවා. එහෙම හුලන් ගහලා, කට තද කරලා නවලා ගැට ගහනවා. ඉන් පස්සේ තමයි හොඳම හරිය. හැබැයි හොඳම හරිය ඊළඟ පොස්ට් එකෙන් බලන්න කියන්න තරම් මම සාහාසික වෙන්නේ නෑ. ඉන් පස්සේ කරන්නේ බොහොම අමාරුවේ අර කට වගේ බට කෑල්ල නවලා ඇතුලට දාලා, ලේස් එක තද කරන එක. ඒක හොම්බෙන් යන වැඩක්. අපි මේවා දිහා බලාගෙන හිටියා විතරයි. පාලිත අයියා තමයි මේ වැඩේ කරන්න හපනා.

මේකෙන් සෙල්ලම් කරන්න ගියාම ඊට වඩා තරු පේන වැඩේ. අපි දන්නේ නැතිව මුලින්ම කකුලේ ඇඟිලි වලින් තමයි මේකට පත බෑවේ. ඊට පස්සේ කව්රුත් කරන්න බිම වාඩි වෙලා ඇඟිලි අත ගාන එක. පස්සේ ටිකක් වයසින් වැඩි අය මේකට පහර දෙන්න ඕනේ ආකාරය කියලා නොදෙන්න, අපි දැන් අබ්බගාත් මහත්තුරු. පහුකාලීනවා ඇඩිඩාස්, මිකාසා වගේ ජාති වල බෝල අපිට ලැබුණේ, අපේ ගම සංචාරක පුරවරයක් වෙච්ච නිසා. අමතක වුණා කියන්න, කකුලේ කොතනින් ගැහුවත් අර ජොයින්ට් එකේ වැදුනොත් නම් දවස් දෙකක් නිවාඩු ගන්න වෙනවා. 

ඒ කිව්වේ අතුරු කතාවක්. මගේ පාපන්දු සම්බන්ධ රස කතා ගොඩක් තියෙනවා. ඒවා ගැන පස්සෙන් පහුව ලියන්නම්කෝ. ඒත් මේ බොලේ රවුම් කරන්න මේවා නිෂ්පාදනය කරපු ඇඩිඩාස් ප්‍රමුඛ අනෙකුත් සමාගම් වල උත්සාහය කොතරම්ද කියලා පහලින් තියෙන, එක්-එක් ලෝක කුසලාන වෙනුවෙන් නිෂ්පාදිත බෝල වර්ග දුටුවාම ඔබට පුදුම හිතෙන්න්නත් පුළුවන්. ඇඩිඩාස් සමාගමට ජාත්‍යන්තර පාපන්දු සම්මේලානයේ නිළ  පාපන්දු සපයන්නා බවට පත් වෙන්නේ 1970. එදා සිට අද දක්වා නොකඩවාම විවිධ වෙනස්කම්, දියුණුවීම් එකතු කරමින් ඒ සමගම අඛණ්ඩව මේ රාජකාරිය කරනවා. 

1970 දී මෙක්සිකෝවේ පවත්වපු ලෝක කුසලානයේදී පාවිච්චි කරපු කළු-සුදු පාපන්දුව ඔවුන් නම් කලේ ටෙලෙස්ටාර්   කියන නමින්. මෙතන 1974 දී බටහිර ජර්මනියේදී පාවිච්චි කරපු බෝලය පෙන්වා තිබුණත්, 1970දී පාවිච්චි කලෙත් මේ වර්ගයේම(නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියෙන් සමාන) එකක්. පාපන්දු වලට මේ නම් යොදන්න ගත්තු ක්‍රමයත් හරිම රසවත්, ටෙලෙස්ටාර්  යනුවෙන් මේක නම් කලේ ඒ කාලේ කාගේත් අවධානය දිනා ගත්තු ටෙලෙස්ට්‍රා කියන චන්ද්‍රිකාවේ නම යොදාගෙන. මෙහි කළු පන්චාශ්‍ර 12ක් සහ සුදු ෂඩශ්‍ර 20 කින් සමන්විත වෙනවා. ඒ කියන්නේ කෑලි 32ක්. මේක මහලා නිමවන්න මොන වගේ වෑයමක් අවශ්‍යද කියලා දැන් තේරෙනවා ඇතිනේ. ඒ මදිවට ඇතුලට ටියුබ් එකකුත් දාලා. නමුත් මේ විදියට මුලින්ම පන්දුවක් හදලා තියෙන්නේ 1962 දී. 

1974 දී මෙය ටෙලෙස්ටාර් ඩර්ලාස්ට් කියලා නම් කලේ මෙහි පිටතින් පොලියුරෙතින් ආලේපයක් එක් කරලා ජලයට ඔරොත්තු දෙන්න හැදුවාම. ටෙලෙස්ටාර් කියන චන්ද්‍රිකාවත් බොහෝදුරට රවුම්. හැබැයි 100% නෑ. මේ බොලෙත් ඒ වගේමයි.

ඔබ මේ වනවිටත් දන්නවා ඇති ලෝක කුසලාන වගේම ඔලිම්පික් තරගත් පවත්වන්නේ අවුරුදු හතරකට සැරයක් කියලා. එතනින් නොනැවතුණු ඇඩිඩාස් සමාගම තවත් ඉදිරි පියවරක් 1978දී තැබුවා. ඒ ටැංගෝ නමින් අලුත් බෝලයක් හඳුන්වා දෙමින්. මේ පින්තූරයෙන් පැහැදිලි වන ආකාරයටම සෑම පංචාශ්‍රයක් වටේම ට්‍රයැඩ්ස් නමින් හඳුන්වන වෘත්ත 12ක් එය අලංකාර කරන්නට යොදා ගන්නවා. මේවා විවිධ තරඟ පවත්වා යෝජනා ලෙස ලැබුණු ඒවා. එය තමයි පාපන්දු ඉතිහාසයේ වැඩිම මිලක් නියම වුණු පාපන්දුව. ඇමරිකන් ඩොලර්

299.95 කට එහි මිල සලකුණු කර තිබුණා. ඔවුන්ගේ මෙම ටැංගෝ නාමය යලි සිහිපත් කරන්න, මෑතකදී නැවතත් එනමින් ඔවුන් බෝලයක් හඳුන්වා දුන්නා. ඒ ටැංගෝ 12 නමින්. නමුත් පැරණි ටැංගෝ සහ වර්තමාන ටැංගෝ සඳහා යොදා ගත් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය සහ අමුද්‍රව්‍ය බොහෝසෙයින් වෙනස්.  1982දී ලෝක කුසලානය පැවැත්වුනේ ස්පාඥ්ඥයේ. එනිසා පාකිස්තානයේ සියල්කොට්හී නිෂ්පාදිත බෝලය නම් කෙරුනේ ටැංගෝ එස්පානා නමින්. ටැංගෝ නාමය සහිත පාපන්දු බොහෝ ප්‍රමාණයක් විවිධ තරගාවලි ඉලක්ක කරගෙන නිෂ්පාදනය කරන්න ඇඩිඩාස් සමාගම පසුබට වුණේ නෑ. මින් ප්‍රධාන තරගාවලියක් තමයි යුරෝපා තරගාවලිය. ටැංගෝ ඩියුරලාස්ට්, රිවර්ප්ලේට්, ඉතාලියා, එස්පානා, මුන්ඩියාල්, සෙවිල්ලා, යුරෝපා, 12 ආදී වශයෙන්. මීට අමතරව විවිධ නගරයන් නමිනුත් ඔවුන් පාපන්දු නිෂ්පාදන එක් කළා රෝමා, නැපොලි, මියුනිච්, ස්කොපියන්, මෙන්ඩෝසා, ගෝල්, ඉන්ඩෝර් බෝල්, ටුවර්නියෝ ඒවායි. 

1986 දී ටැංගෝ වලින් මිදී නවතම නමක් එක් කරන්නට ඇඩිඩාස් කටයුතු කළා. ඒ ඇzස්ටෙකා නමින්. 1986 ලෝක කුසලානය පැවැත්වූ මෙක්සිකෝ රටේ තිබෙන විශාලතම ක්‍රීඩාංගනයක් තමයි ඇzස්ටෙක් කියන්නේ. ඇzස්ටෙක් ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය මායා ශිෂ්ඨාචාරය තෙක් දිව යන්නක්. මෙහි ඇඳි සිතුවමට පදනම් වී ඇත්තේ මේ ඇzස්ටෙක් ගෘහනිර්මාණ ශිල්පය. මේ ක්‍රීඩාංගනය ගැනත් යමක් සඳහන් කරන්න වටිනවා. එය ලෝකයේ විශාලතම පාපන්දු ක්‍රීඩාංගන වලින් එකක්. 1986 දී නම් එතරම් ලොකු එකක් ලෝකේ තිබුණාදැයි සැකයි. ප්‍රේක්ෂකයින් ලක්ෂකට වැඩි ප්‍රමාණයක් එක් තරගයක් බලන්න එක්රැස් වුණාම තියෙන අසිරිය කොහොම වෙන්න ඇතිද ? මේ වගේ ක්‍රීඩාංගන වල වෙන දෙයක් තමයි, තෙරපීම නිසා ප්‍රේක්ෂකයින් මරණයට පත් වීම. දැන් ඉතා ප්‍රසිද්ධ මෙක්සිකන් රැල්ල මුලින්ම දකින්න ලැබුනෙත් ඇස්ටෙක් ක්‍රීඩාංගනයේදී බව මතක් කරන්න ඕනේ. 

ඉන් පස්සේ 1990 දී ඉතාලියට මේ තරගාවලිය යනවා. එතනදී ඇඩිඩාස් ආයතනය නවතම නිර්මාණයක් එලි දක්වනවා. ඒ එට්‍රස්කෝ යුනිකෝ නමින්. මෙවර ඔවුන් ට්‍රයැඩ්ස් නිර්මාණය තුලට ඉතාලියානු කාලාත්මක ඉතිහාසය හැඩ ගැන්වූ එට්‍රස්කන් සිංහ රූපය ඇතුලත් කරනවා. මතකද ෂඩශ්‍ර 20ක් මේ බෝලයේ තියෙනවා. ඒ හැම එකකම ට්‍රයැඩ් එකක් තියෙනවා. මෙය ක්‍රීඩා කරන විට යම් ලස්සනක් පාපන්දුවට ගෙන එනවා. මතක තබා ගන්න මේ දක්වාත් ඔවුන් උත්සාහ කරනවා පුළුවන් තරම් රවුම් පන්දුවක් නිර්මාණය කරන්න. තවමත් 100% රවුම් වෙන්නේ නෑ. හේතුව මේවා මහන මැහුම් නිසා තරමක් ඇතුලට නෙරා යාම. 

මේ පොස්ට් එක ඇසුරෙන් ගණිත ගැටළුවක් ඉදිරිපත් කරන්නම්. මේ පන්දුවක කෑලි තිස් දෙකක් තිබෙන බව කලින් කිව්වා. ඒ පන්චාශ්‍ර 12ක් සහ ෂඩශ්‍ර 20ක් වශයෙන් එහෙනං මැහුම් කීයක් තියෙනවාද ?

මීළඟ කොටසින් එදා සිට අද දක්වා. මතක තබා ගන්න 2014 පාපන්දු ලෝක කුසලානය බ්‍රසීලයේ රියෝ නගරයේ පැවැත්වෙනවා. ඒකට හොඳ ආරම්භයක් වෙයි මේ සටහන. 

විශේෂ ස්තූතිය : මෙම ලිපියට ප්‍රවේශය සපයපු  රන්දුනු යසරංග අලුත් මිතුරාට. එහෙනං දෙවෙනි කොටසත් බලන්න.

______________________________________________
මේ පාපන්දු ගැන දැනීම මට බොහෝ කලක ඉඳන් තිබුනත්, මේ සටහන සම්පූර්ණ කරන්න www.wikipedia.org වෙබ් අඩවිය බොහෝ සෙයින් ඉවහල් වුණා. නැතිනම් මෙය ලියන්න සෑහෙන වෙහෙසක් ගන්න වෙනවා. මේ කාරණා අඩංගු online quiz එකක් www.fifa.com හී තිබෙනවා. එම ප්‍රශ්නාවලියට මා කාලයක් තදින් ඇබ්බැහි වී සිටියා. එම ක්‍රීඩාව කරද්දී මේ ගැන දැනුම ඉබේම වර්ධනය වනවා. සියලුම පින්තූර www.wikipedia.org(Photo Credits).